Εισαγωγή:
Η σύμβαση δικαιόχρησης, ή όπως είναι γνωστή στις συναλλαγές franchising, αποτελεί μία σύγχρονη μορφή σύμβασης, η οποία αποκτάει ολοένα και περισσότερο έδαφος με την πάροδο των ετών, λόγω των ιδιαίτερα πρακτικών και ουσιαστικών προτερημάτων της.
Πρόκειται για σύμβαση συνεργασίας μεταξύ μίας μεγάλης επιχείρησης, η οποία καλείται δικαιοπάροχος – δότης (franchisor) και ενός μικρότερου επιχειρηματία, ο οποίος και θα καλείται δικαιοδόχος – λήπτης (franchisee), από την οποία συνεργασία η μεν πρώτη επιχείρηση αποσκοπεί στην δημιουργία ενός όσο το δυνατόν πιο μεγάλου αριθμού σημείων πώλησης των προιόντων ή των υπηρεσιών της, ο δε δεύτερος στην αποκόμιση κερδών από την εμπορική φήμη την οργάνωση και την τεχνογνωσία εκείνης, με βασικό χαρακτηριστικό την ομοιομορφία.
Ουσιαστικά, ο δότης παραχωρεί στον λήπτη έναντι οικονομικού ανταλλάγματος το δικαίωμα εκμετάλλευσης του λεγόμενου «συνόλου» ή «πακέτου» franchising, με σκοπό την πώληση συγκεκριμένων τύπων προιόντων ή/ και υπηρεσιών σε τελικούς χρήστες. Στην πραγματικότητα το franchising αποτελεί ιδανική επιχειρηματική λύση για όσους νέους επιχειρηματίες ή μικρές και μεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις επιθυμούν να ενταχθούν στην αγορά χωρίς να διαθέτουν τις απαραίτητες εμπειρίες και γνώσεις, ήτοι τεχνογνωσία, ή δεν διαθέτουν τον απαραίτητο χρόνο να εισχωρήσουν και να ασχοληθούν εις βάθος, προκειμένου να δημιουργήσουν μία νέα επιχείρηση από το μηδέν με τον ταυτόχρονο κίνδυνο της αποτυχίας αυτής.
Συνεπώς, ήδη από την εισαγωγή γίνονται αντιληπτά τα βασικότερα πλεονεκτήματα της σύμβασης αυτής για τον λήπτη, τα οποία και παρατίθενται αναλυτικά στην συνέχεια:
Κυριότερες μορφές franchising:
Α) Franchising διανομής:
Ο λήπτης πωλεί σε τελικούς καταναλωτές, λιανικά, προιόντα ορισμένης κατηγορίας μέσα σε κατάστημα με το διακριτικό γνώρισμα του δότη. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις της μορφής αυτής στην χώρα μας αποτελούν οι επιχειρήσεις Goody’s, Mc Donalds, Έβερεστ, Pizza Hut, Benetton, Zara, Sephora, κ.λπ.
Β) Franchising υπηρεσιών:
Ο λήπτης χρησιμοποιώντας το διακριτικό γνώρισμα του δότη ή ακόμη και το σήμα του, παρέχει υπηρεσίες σε τελικούς χρήστες σύμφωνα με τις οδηγίες του δότη. Οι κύριοι τομείς της εφαρμογής αυτής του franchising είναι τα ξενοδοχεία υψηλού επιπέδου, οι επιχειρήσεις ενοικίασης ή επισκευής αυτοκινήτων, ταξιδιωτικά γραφεία, κέντρα δεξιώσεων καθώς και φροντιστήρια ξένων γλωσσών, κ.λπ.
Γ) Franchising παραγωγής:
Ο δότης παραχωρεί στον λήπτη την άδεια να παράγει προιόντα σύμφωνα με τις οδηγίες του και στην συνέχεια να τα πωλεί με το σήμα του δότη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι περιπτώσεις εμφιάλωσης και πώλησης μη αλκοολούχων ποτών όπως η Coca- Cola, Fanta, Schweppes, κ.λπ.
– Κύριος λόγος προτίμησης της μορφής αυτής είναι το γεγονός ότι ο δότης επιδιώκει να αποφύγει την μεταφορά των προιόντων του από τον τόπο της παραγωγής τους στον τόπο της τελικής διανομής, για οικονομικούς λόγους, αλλά και προς αποφυγή αλλοίωσης ή καταστροφής αυτών κατά την μεταφορά.
Δ) Μεικτό franchising:
Το συγκεκριμένο είδος αποτελεί ίσως την πιο διαδεδομένη μορφή στην χώρα μας, καθότι αφορά συνδυασμό των ανωτέρω μορφών. Εμφανίζεται κυρίως στον χώρο της γαστρονομίας με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις αλυσίδες καφέ όπως Coffee – island, 4all, Mikel, Γρηγόρης, Γερμανός, κ.λπ.
Χρηματοδότηση του εγχειρήματος:
Γίνεται αντιληπτό ότι σε περίπτωση μη διάθεσης ιδίων κεφαλαίων, προκειμένου να αφετηριάσει κανείς την επιχειρηματική του πορεία, δύναται να χρηματοδοτηθεί υπό την μορφή δανειοδότησης, από τα τραπεζικά ιδρύματα. Φυσικά το εάν η επιχειρηματική του δραστηριότητα θα αφορά σύμβαση franchising αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα για τον ίδιο και θετική προϋπόθεση για την τράπεζα, ώστε να του χορηγηθεί η ενδεχόμενη επιθυμητή χρηματοδότηση, καθότι η ήδη επιτυχημένη πορεία της επιχείρησης του εκάστοτε δότη, αποτελεί μία μορφή εγγύησης για την αποπληρωμή της τράπεζας από τα αναμενόμενα κέρδη του δανειολήπτη.
Βέβαια και πάλι το εκάστοτε τραπεζικό ίδρυμα, πριν προβεί στην χορήγηση του δανείου θα συνεκτιμήσει διάφορους παράγοντες, όπως είναι η φήμη και η φερεγγυότητα του δότη, η πρωτοτυπία του συστήματος, η ανταγωνιστικότητα και η αποδοτικότητα του προϊόντος, η ύπαρξη σχεδίου ανάπτυξης εργασιών, η φερεγγυότητα του δανειολήπτη, η ύπαρξη εγγυήσεων, κλπ.
Από την πλευρά του λήπτη εννοείται θα συνεκτιμηθούν ενδεχόμενες γνώσεις και εμπειρίες του, η τοποθεσία όπου θα εγκαταστήσει την επιχείρησή του, η ζήτηση για το συγκεκριμένο προϊόν στην συγκεκριμένη τοποθεσία καθώς και ο ανταγωνισμός σε αυτήν, κ.λπ, προκειμένου να αξιολογήσει το μέγεθος της απολαβής κερδών.
Εννοείται πως όλα τα ανωτέρω, θα πρέπει να αξιολογηθούν με την βοήθεια ειδικών και από την πλευρά του λήπτη πριν συνάψει την εκάστοτε σύμβαση franchising. Πρωταρχικό, όμως, είναι να ελεγχθεί από έναν νομικό σύμβουλο η ίδια η σύμβαση franchising που πρόκειται να υπογραφεί από τα μέρη, ως προς την ορθότητα, την δεσμευτικότητα, την καταχρηστικότητα και την εγκυρότητά της, με την ταυτόχρονη ενημέρωση του λήπτη αναφορικά με τις βαρυνόμενες αυτών απορρέουσες από την σύμβαση υποχρεώσεις.
Πλεονεκτήματα για τον λήπτη:
Ο λήπτης εντάσσεται σε ένα ήδη διαμορφωμένο επιχειρηματικό σύστημα (business format) επωφελούμενος αμέσως από την εμπορική του φήμη και την πελατεία που συνδέεται με αυτήν, με αποτέλεσμα να αποκτά ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα απέναντι σε ομοειδείς επιχειρήσεις οι οποίες όμως δεν βρίσκονται υπό την αιγίδα μίας επώνυμης. Το γεγονός αυτό ελαττώνει σημαντικά τον κίνδυνο αποτυχίας.
Ο λήπτης υποστηρίζεται από τον Δότη καθόλη την διάρκεια της σύμβασης σε όλους τους τομείς της επαγγελματικής του δραστηριότητας, κάτι πολύ χρήσιμο για κάθε νέο επιχειρηματία.
Ο λήπτης έχει ίσως την δυνατότητα να διαθέτει τα προιόντα σε πολύ ανταγωνιστικές τιμές, λόγω της οικονομίας κλίμακας που έχει επιτευχθεί λόγω του ήδη σχηματισθέντος μεγάλου εμπορικού δικτύου.
Ο λήπτης επωφελείται από την διαφήμιση που ήδη έχει πραγματοποιήσει ο δότης, με σχετικά μικρό κόστος συμμετοχής σε αυτήν.
Ο λήπτης παραμένει ανεξάρτητος, ως ένα σημείο, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να συμβουλεύεται και τον δότη.
Απολαμβάνει την ωφέλεια της χρήσης των εμπορικών σημάτων, τεχνικών μεθόδων, προϊόντων, διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας κ.λπ, του δότη, σε σημαντικά μικρότερο κόστος σε σχέση με αυτό που ο δότης δαπάνησε για να τα αποκτήσει.
Ο λήπτης ωφελείται από τις ενέργειες του δότη με τις οποίες διαρκώς εξελίσσει το σύστημα αυτό, και το καθιστά πιο ανταγωνιστικό, χωρίς να χρειάζεται να ασχοληθεί ο ίδιος ο λήπτης με αυτά.
Ο λήπτης έχει άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες αναφορικά με προτιμήσεις καταναλωτών ως προς το προϊόν, οι οποίες αντλούνται από το σύνολο των ληπτών στο συγκεκριμένο σύστημα.
Λόγω της ύπαρξης ενιαίου συστήματος, ήτοι μεγάλου εμπορικού κύκλου, σε περιόδους οικονομικής κρίσης ή έκτακτων οικονομικών συνθηκών, τα προβλήματα αντιμετωπίζονται ευχερέστερα και οι συνέπειες είναι πιο ανώδυνες συγκριτικά με αυτές στις μεμονωμένες επιχειρήσεις.
Η παροχή χρηματοδότησης στον λήπτη προκειμένου να συνάψει σύμβαση franchising είναι ευχερέστερη.
Ο έλεγχος που ασκείται από τον δότη, διασφαλίζει αφενός την εύρυθμη και ορθή λειτουργία του συστήματος, αφετέρου αποβάλλονται από αυτό οι ζημιογόνοι λήπτες.
Πλεονεκτήματα για τον δότη:
Ταχεία ανάπτυξη και εξάπλωση της επιχείρησής του, μέσω αυτοχρηματοδότησης, καθότι τα χρήματα που θα εισπράττει από τους λήπτες μπορούν να διατίθενται στην επιχείρηση.
Ταχεία αύξηση της εμπορικής φήμης, επέκταση της πελατείας, καθιέρωση στην αγορά.
Η πραγματοποίηση σημαντικών οικονομιών κλίμακας, ήτοι η αύξηση του όγκου των αγορών επιφέρει μείωση του κόστους.
Άμεση και έγκυρη πληροφόρηση για τις τάσεις της αγοράς, λόγω πλειονότητας ληπτών σε ποικίλλα μέρη, και συνακόλουθα ποικιλία καταναλωτών.
Άμεσος έλεγχος διανομής προϊόντων και παροχής υπηρεσιών, συνεπεία της ομοιομορφίας του συστήματος.
Εκμετάλλευση της εμπειρίας των ληπτών, εάν πράγματι διαθέτουν, και ανταλλαγή ιδεών, προς όφελος του συστήματος, καθότι και οι ίδιοι οι λήπτες ως επενδυτές ενδιαφέρονται για την επιτυχία της επιχείρησης.
Εξασφάλιση διαρκούς πελατειακής ροής.
Υψηλά κέρδη χωρίς την διακινδύνευση σημαντικών κεφαλαίων.
Αύξηση της εμπορικής αξίας της επιχείρησης.
Δημιουργία ενός ευέλικτου επιχειρηματικού οργανισμού.
Προστασία απέναντι στις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, καλλιεργώντας έναν υγιή ανταγωνισμό με αυτές.
Δυνατότητα εύκολης πρόσβασης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ήτοι προς λήψη χρηματοδότησης. Εάν φυσικά φτάσει και στο επίπεδο υγιούς ανάπτυξης μπορεί να επιτύχει ακόμη και την είσοδο στο χρηματιστήριο.
Βέβαια όπως συμβαίνει στις επιχειρήσεις, έτσι και η σύμβαση αυτή διαθέτει σαφώς και τα μειονεκτήματά της, καθότι τίποτα δεν επιτυγχάνεται χωρίς έστω και μία θυσία. Πάντοτε κάτι κερδίζουμε και κάτι χάνουμε, στο πλαίσιο μίας υγιούς επιχειρηματικής ανάπτυξης και επιτυχίας.
Μειονεκτήματα για τον λήπτη:
Οποιαδήποτε λανθασμένη επιχειρηματική πρωτοβουλία του δότη επιδρά άμεσα και στον λήπτη.
Περιορίζεται η επιχειρηματική ελευθερία του λήπτη.
Συνήθης ύπαρξη ρήτρας μη ανταγωνισμού στη σύμβαση για ένα εύλογο χρονικό διάστημα.
Συνήθης ύπαρξη ρήτρας περί μη μεταβιβάσεως της επιχείρησης χωρίς την σύμφωνη γνώμη του δότη.
Μειονεκτήματα για τον δότη:
Κύριο μειονέκτημα του δότη αποτελεί ότι είναι υποχρεωμένος να επιλύει καθημερινά πάσης φύσεως προβλήματα που ανακύπτουν από τους λήπτες, οι οποίοι αποτελούν ξεχωριστές οντότητες με δική τους προσωπικότητα.
Συμπέρασμα:
Στην πραγματικότητα το franchising αποτελεί μία επένδυση κάθε νεαρού επιχειρηματία, το οποίο μακροχρόνια δύναται να συντελέσει στην αυτοδυναμία του επιχειρηματία, την λύση της σύμβασης αυτής και στην προσπάθεια δημιουργίας και εδραίωσης μίας νέας δικής του επιχείρησης. Με τον τρόπο αυτό προκύπτουν νέες μικρές ή και μεγάλες επιχειρήσεις, συντελώντας σημαντικά και στην οικονομία της χώρας.
Προσφέρεται βέβαια και σε ήδη εδραιωμένες επιχειρήσεις, οι οποίες χρειάζονται έναν τρόπο εναπόθεσης (επένδυσης) των κεφαλαίων τους, προκειμένου να εξελίξουν και τις δικές τους επιχειρήσεις φυσικά.
Εν κατακλείδι, οι ελληνικές επιχειρήσεις προκειμένου να επιβιώσουν μέσα στην εγχώρια αγορά, αλλά και να επεκταθούν στο εξωτερικό έχουν ανάγκη από σύγχρονα αναπτυξιακά εργαλεία και οπωσδήποτε το σημαντικότερο από αυτά είναι το Franchising. Αυτό αποτελεί την λύση στο πρόβλημα του μικρού μεγέθους, καθώς με την χρήση της επιχειρηματικής αυτής μεθόδου δημιουργούνται ταχύτατα και ουσιαστικά με αυτοχρηματοδότηση εμπορικά δίκτυα. Η λειτουργία του λοιπόν είναι διττή καθότι αφενός προφυλάσσει τις μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις από τα δυσμενέστατα προβλήματα του ανταγωνισμού και αφετέρου τις βοηθάει να εξελιχθούν και να εδραιωθούν όχι μόνο στην εγχώρια αγορά αλλά και στο εξωτερικό.
————————-
📌Το παρόν άρθρο συντάχθηκε με την επιστημονική επιμέλεια της ασκ. δικηγόρου, Μαρίας Μητρακοπούλου και αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του δικηγορικού μας γραφείου.
📌Για εξειδικευμένες νομικές συμβουλές, καλέστε ☎️ στο 2301-225738 για να κλείσουμε το ραντεβού σας!