Την 29 Ιανουαρίου του 2025 ψηφίστηκε ο νέος Νόμος 5172/2025, ο οποίος εισήγαγε, μεταξύ άλλων, τροποποιήσεις του Νόμου 3500/2006 για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, κατόπιν ενσωμάτωσης της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1385. Οι εν λόγω τροποποιήσεις έχουν στόχο την πολυεπίπεδη αντιμετώπιση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας και την ουσιαστική συμβολή στην εξάλειψή της, μέσω της παροχής ολοκληρωμένης υποστήριξης και προστασίας των θυμάτων που καταγγέλλουν συμπεριφορές βίας, όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση του Α’ μέρους του Ν. 5172/2025.
💢 Συγκεκριμένα, με το άρθρο 13 του νέου νόμου, διευρύνεται ο ορισμός την ενδοοικογενειακής βίας, με την τροποποίηση της δεύτερης παραγράφου του άρθρου 7 του Ν. 3500/2006, καθώς προστέθηκε στο εν λόγω άρθρο και η πράξη της παραγράφου 1 ή 1Α του άρθρου 333 του Π.Κ., δηλαδή της απειλής σε βάρος άλλου μέλους της οικογένειας. Κατά την αιτιολογική έκθεση του Νόμου, η ένταξη της απειλής μέσω επίμονης καταδίωξης ή αθέμιτης παρακολούθησης μέλους οικογένειας στο ρυθμιστικό πεδίο του Ν. 3500/2006 (Α’ 232) σύμφωνα με το άρθρο 6 της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1385 στο πεδίο εφαρμογής του νόμου περί ενδοοικογενειακής βίας είναι επιβεβλημένη, προκειμένου ο δράστης της ως άνω διακεκριμένης μορφής απειλής να τιμωρείται με αυξημένη ποινή φυλάκισης (τουλάχιστον έξι (6) μηνών).
💢 Άλλη μια προσθήκη του Ν. 5172/2025, με την παράγραφο 2 του άρθρου 27, είναι η πρόβλεψη, στο άρθρο 10 του Ν. 3500/2006, της τέλεσης της πράξης της παρεμπόδισης δικαιοσύνης της παρ. 3 του άρθρου 231 Π.Κ. ως ιδιαίτερα επιβαρυντικής περίστασης. Η εν λόγω προσθήκη στοχεύει στη θέσπιση ενός ειδικού αξιοποίνου για την ιδιάζουσας ποινικής απαξίας εγκληματική συμπεριφορά, που συνίσταται στον εξαναγκασμό άλλου να προβεί σε ενέργειες παρεμπόδισης επικείμενης ή εν εξελίξει αστυνομικής ή δικαστικής έρευνας ή εκκρεμούσας δίκης, όπως είναι η ψευδής κατάθεση, η καθυστέρηση, μεταβολή ή άρνησή της κατάθεσης και η απόκρυψη, καταστροφή ή παρεμπόδιση πρόσβασης σε αντικείμενο για χρήση κατά τη διάρκεια της ανακριτικής διαδικασίας ή σε οποιοδήποτε στάδιο της ποινικής υπόθεσης.
💢 Με το άρθρο 14 του Ν. 5172/2025 προστέθηκε το άρθρο 10Α στον νόμο για την ενδοοικογενειακή βία, το οποίο προβλέπει την ενίσχυση προληπτικών μέτρων και μέτρων δικονομικού καταναγκασμού για την προστασία των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.
Στην παρ. 1 της διάταξης προβλέπονται αυξημένα πλαίσια ποινής, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 82Α ΠΚ περί εγκλημάτων με ρατσιστικά χαρακτηριστικά, στις περιπτώσεις υπότροπων δραστών, ενώ παράλληλα καθορίζονται και η νομική έννοια της υποτροπής, αφού αποτελεί συχνό φαινόμενο στην ενδοοικογενειακή βία. Στην δεύτερη παράγραφο του άρθρου ορίζεται η άμεση έκτιση της επιβαλλόμενης ποινής σε περίπτωση που αυτή υπερβαίνει τα δύο έτη, χωρίς δυνατότητα μετατροπής ή αναστολής της, ενώ παράλληλα για την προστασία του θύματος προβλέπεται η δυνατότητα επιβολής περιοριστικών όρων ως παρεπόμενης ποινής, και ιδίως της απαγόρευσης προσέγγισης και κάθε είδους επικοινωνίας με το θύμα και άτομα του συγγενικού του περιβάλλοντος, χωρίς τη χορήγηση δυνατότητας αναστολής του περιοριστικού όρου. Στην προστασία του θύματος αποσκοπεί και η τρίτη παράγραφος του άρθρου, αφού παρέχει στον ανακριτή τη δυνατότητα να διατάξει την προσωρινή κράτηση του δράστη, ως ύστατου μέτρου δικονομικού καταναγκασμού, κατά την κρίση του, η οποία θα βασίζεται κυρίως στην ιδιαίτερη σκληρότητα ή την κατά συρροή ή κατ’ εξακολούθηση ή καθ’ υποτροπή τέλεση της πράξης, τον σκοπό φυγής του δράστη με βάση τα κριτήρια της παρ. 1 του άρθρου 286 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, τη μη γνωστή στις αρχές διαμονή του δράστη ή την παραβίαση περιοριστικών όρων από αυτόν. Στην τέταρτη παράγραφο προβλέπεται η δυνατότητα του εισαγγελέα, μετά την άσκηση της ποινικής δίωξης και κατόπιν σχετικής αίτησης του υπαλλήλου-θύματος ενδοοικογενειακής βίας, για σκοπούς προστασίας της σωματικής ακεραιότητας και ψυχικής υγείας του θύματος και των μελών της οικογένειάς του, να παραγγείλει στις υπηρεσίες του Δημοσίου, των ν.π.δ.δ. και των λοιπών φορέων γενικής κυβέρνησης της περ. β’ της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α’ 143) την κατά προτεραιότητα και κατά παρέκκλιση κάθε άλλης ειδικής ή γενικής διάταξης, την μετάθεσή ή απόσπασή του σε αντίστοιχη θέση, για χρονικό διάστημα έως 3 έτη. Η πέμπτη παράγραφος επιτάσσει την ταχύτητα της προδικασίας, ώστε αυτή να διεξάγεται κατά τον απολύτως αναγκαίο χρόνο, αλλά και την προτεραιότητα της εκδίκασης των αδικημάτων του νόμου 3500/2006, ενώ παρέχεται η δυνατότητα περάτωσης της κύριας ανάκρισης στον εισαγγελέα για κακουργήματα του Ν. 3500/2006, ώστε να επιτυγχάνεται η ταχύτερη παραπομπή και εκδίκαση της υπόθεσης στο ακροατήριο. Κατά την έκτη παράγραφο, σε περίπτωση σύλληψης του δράστη με την αυτόφωρη διαδικασία επί πλημμελήματος και άσκησης της ποινικής δίωξης με εισαγωγή της υπόθεσης με εισαγωγή της υπόθεσης στο αυτόφωρο πλημμελειοδικείο, σε περίπτωση αναβολής της υπόθεσης, σύμφωνα με τους όρους των άρθρων 423 και 424 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, η κράτηση διατηρείται, με μέγιστο όριο τις πέντε ημέρες, εκτός αν κριθεί αιτιολογημένα ότι δεν συντρέχει κίνδυνος τέλεσης νέων αδικημάτων. Με την έβδομη παράγραφο προβλέπεται η εφαρμογή του εδαφίου β’ του άρθρου 135 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και για τα εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας που στρέφονται σε βάρος δικαστικών λειτουργών, με αποτέλεσμα αυτά να εξαιρούνται από τη διαδικασία παραπομπής σε άλλο δικαστήριο. Κατά την όγδοη και τελευταία παράγραφο του άρθρου 10Α, ο εισαγγελέας που επιλαμβάνεται της καταγγελίας εμπίπτουσας στον Ν. 3500/2006 υποχρεούται να ελέγχει την συνδρομή των προϋποθέσεων εφαρμογής του πέμπτου εδαφίου του άρθρου 1532 του Αστικού Κώδικα, περί συνεπειών κακής άσκησης της γονικής μέριμνας.
💢 Μια ακόμα αλλαγή που επέφερε ο Ν. 5172/2025 με το άρθρο 15 εντοπίζεται στην δεύτερη παράγραφο περίπτωση γ’ του άρθρου 11 του Ν. 3500/2006, όπου και προστέθηκε στους όρους της ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ, πέραν της χρηματικής ικανοποίησης του θύματος ενδοοικογενειακής βίας, και η καταβολή αποζημίωσης για την κάλυψη των άμεσων αναγκών του. Όπως αναφέρεται και στην αιτιολογική έκθεση του νόμου, η αλλαγή αυτή αποσκοπεί να εξυπηρετήσει την πιθανή ανάγκη μετεγκατάστασης του θύματος και των τέκνων του σε ασφαλές περιβάλλον και την ικανοποίηση των βασικών αναγκών τους.
💢 Με το άρθρο 16 του νέου νόμου που τροποποίησε το άρθρο 12 του Ν. 3500/2006, όσον αφορά τη διαμεσολάβηση, σύμφωνα με το οποίο χορηγείται η εξουσία στον εισαγγελέα να μην κάνει δεκτή τη συμφωνία των μερών για διαμεσολάβηση, με αιτιολογημένη διάταξή του και να προσφύγει ενώπιον του εισαγγελέα εφετών. Μάλιστα, με την παράγραφο 5Α που προστέθηκε στο άρθρο 12, προβλέπεται η δυνατότητα του εισαγγελέα να τροποποιεί τους όρους της διαμεσολάβησης τάσσοντας νέους, κατόπιν επανεξέτασης των νέων πραγματικών περιστατικών ή στοιχείων. Τέλος, οι τροποποιήσεις των παρ. 6 και 7 έχουν αμιγώς νομοτεχνικό χαρακτήρα.
💢 Όσον αφορά το άρθρο 17 του Ν. 5178/2025, αυτό εισήγαγε περιορισμούς στη διαμεσολάβηση, με την απαγόρευση μελλοντικής υπαγωγής σε διαμεσολάβηση της ίδιας υπόθεσης αλλά και κάθε μελλοντικής με τον ίδιο δράστη, και θέσης του υλικού της διαμεσολάβησης στο αρχείο ενδοοικογενειακής βίας της εισαγγελίας, σε περίπτωση μη ολοκλήρωσής της από υπαιτιότητα του δράστη, ή άσκησης κατά αυτού ποινικής δίωξης για αδίκημα ενδοοικογενειακής βίας κατά τη διάρκεια της διαμεσολάβησης. (άρθρο 13 παράγραφος 3 Ν. 3500/2006).
💢 Με το άρθρο 18 της νέας ρύθμισης τροποποιείται η παράγραφος 1 του άρθρου 18 του Ν. 3500/2006 με την ενίσχυση των περιοριστικών όρων που επιβάλλονται στον δράστη, όπως η μετοίκηση του δράστη, η απαγόρευση κάθε είδους επικοινωνίας με το θύμα και η ηλεκτρονική του επιτήρηση. Προστίθεται επίσης και η παράγραφος 4 στο εν λόγω άρθρο, στην οποία προβλέπεται η δυνατότητα προσφυγής κατά της διάταξης των παραπάνω επιβληθεισών περιοριστικών μέτρων, ενώ η παραβίαση του επιβληθέντος περιοριστικού όρου επιφέρει ποινή φυλάκισης.
💢 Άλλη μια μεταβολή που επέφερε ο Ν. 5172/2025 με το άρθρο 19, είναι αυτή της παραγράφου 2 του άρθρου 19 του Ν. 3500/2006, που ενισχύει την προστασία των ανηλίκων θυμάτων ως προς την εξέτασή τους ως μάρτυρες μέσω της εφαρμογής του άρθρου 227 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, αλλά και της νέας παραγράφου 3 του άρθρου 19 του νόμου για την ενδοοικογενειακή βία, με την οποία δίνεται η δυνατότητα εξέτασης του θύματος στο δικαστήριο με τεχνολογικά μέσα κατά το άρθρο 238Α του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ή της απλής ανάγνωσης της κατάθεσής του, κατόπιν σχετικής αίτηση του θύματος, σε περίπτωση που συντρέχουν λόγοι προστασίας της ψυχικής ή σωματικής υγείας του. Επομένως, ενισχύεται ακόμα περισσότερο η θέση των ανήλικων και ενηλίκων θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, μέσω προστατευτικών διατάξεων για την εξέτασή τους κατά την διαδικασία στο ποινικό δικαστήριο.
💢 Τέλος, με την τροποποίηση του άρθρου 23 του Ν. 3500/2006, η οποία εισήχθη με το άρθρο 20 του Ν. 5172/2025, διευρύνθηκε το πλαίσιο επαγγελματιών που έχουν υποχρέωση αναφοράς εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας, μέσω της ένταξης των φαρμακοποιών και των φυσικοθεραπευτών. Με βάση το εν λόγω άρθρο κάμπτεται το όποιο επαγγελματικό απόρρητο και παράλληλα ρυθμίζεται ο τρόπος υποβολής της αναφοράς, η οποία κατά κανόνα διεξάγεται με σύνταξη σχετικής έκθεσης, και, εξαιρετικά σε κατεπείγουσες περιπτώσεις, δύναται να είναι τηλεφωνικός.
📌 Συμπερασματικά, με τις τροποποιήσεις που επήλθαν με τον Ν. 5172/2025 στον Ν. 3500/2006, δόθηκε έμφαση στην διαδικασία της ποινικής διαμεσολάβησης για τις υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας, ενώ εντάχθηκε στις προϋποθέσεις αυτής η υποχρέωση κάλυψης των άμεσων οικονομικών αναγκών του θύματος. Μάλιστα, προστέθηκε η δυνατότητα απόρριψης της συμφωνίας διαμεσολάβησης με αιτιολογημένη διάταξη του εισαγγελέα, διακοπής της, ή και καταστροφής του υλικού διαμεσολάβησης σε περίπτωση μη ολοκλήρωσής της, ενώ προβλέφθηκαν νέα περιοριστικά μέτρα κατά αυτών που τελούν εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας, για την αντιμετώπιση άμεσων κινδύνων και διευρύνθηκε ο κύκλος των επαγγελματιών που υποχρεούνται σε αναφορά των εγκλημάτων αυτών.
—————————————-
🖌Το παρόν άρθρο αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του ⚖️ Solicitus Law Office και συντάχθηκε με την επιστημονική επιμέλεια της Ειρήνης Χρ. Καψάλη, Δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω, και της ασκ. δικηγόρου, Αθανασίας Νικηφορίδου.