ΜΔΕφΘεσ 334/2017
ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ. Οι κάτοικοι εξωτερικού φορολογούνται στην Ελλάδα μόνο για το εισόδημα που προκύπτει από πηγή ή πηγές που βρίσκονται στην Ελλάδα. Δεν καθιερώνεται από το νόμο τεκμήριο, ότι τα χρηματικά ποσά που διατίθενται στην Ελλάδα για την κτήση περιουσιακών στοιχείων προέκυψαν από πηγή που βρίσκεται στην Ελλάδα. Τα τεκμήρια διαβίωσης εφαρμόζονται και προκειμένου περί κατοίκων εξωτερικού μόνο στην περίπτωση κατά την οποία η αρμόδια ΔΟΥ αποδεικνύει ότι αυτοί αποκτούν εισόδημα που προκύπτει στην Ελλάδα.
1. Με την κρινόμενη έφεση, για την άσκηση της οποίας δεν απαιτείται η καταβολή παραβόλου, επιδιώκεται παραδεκτώς η εξαφάνιση της 153/2014 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, με τη οποία έγινε δεκτή η από 9.9.2010 προσφυγή και οι επ’ αυτής πρόσθετοι λόγοι του εφεσίβλητου και ακυρώθηκε η 9201/2.6.2010 απάντηση του Προϊσταμένου της Θ’ ΔΟΥ Θεσσαλονίκης. Με αυτήν δεν έγινε δεκτό προς κάλυψη τεκμηρίου απόκτησης εισοδήματος λόγω αγοράς ακινήτου το δηλωθέν από τον εφεσίβλητο ποσό των 142.940 ευρώ, προερχόμενο από δάνειο ληφθέν στο εξωτερικό συνολικού ύψους 270.000 ευρώ. …
3. Στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 2238/1994, ΦΕΚ Α 151), όπως ίσχυε κατά το επίδικο οικονομικό έτος, ορίζονται τα εξής: ‘Αρθρο 2: «1. Σε φόρο υπόκειται κάθε φυσικό πρόσωπο, το οποίο αποκτά εισόδημα που προκύπτει στην Ελλάδα ανεξάρτητα από την ιθαγένεια και τον τόπο κατοικίας ή διαμονής του. Επίσης, ανεξάρτητα από την ιθαγένειά του, σε φόρο υπόκειται κάθε φυσικό πρόσωπο για τα εισοδήματά του που προκύπτουν στην αλλοδαπή, εφόσον έχει την κατοικία του στην Ελλάδα. 2…», Άρθρο 15: «Το συνολικό εισόδημα προσδιορίζεται, κατ’ εξαίρεση, με βάση τις δαπάνες διαβίωσης του φορολογούμενου και των προσώπων που συνοικούν με αυτόν και τον βαρύνουν, όταν το συνολικό ποσό των δαπανών που προσδιορίζεται κατά τα επόμενα άρθρα είναι ανώτερο από το συνολικό καθαρό εισόδημα των κατηγοριών Α’ έως Ζ’. Το εισόδημα που υπόκειται σε φόρο στην περίπτωση αυτή προσδιορίζεται κατά τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 19», ‘Αρθρο 17: «Ως ετήσια τεκμαρτή δαπάνη του φορολογούμενου λογίζονται και τα χρηματικά ποσά που πραγματικά καταβάλλονται για: α) … γ) Αγορά ή χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων … Ως τίμημα αγοράς λαμβάνεται η αξία που προσδιορίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 41 του ν. 1249/1982. Αν το τίμημα που καθορίζεται στα οικεία πωλητήρια συμβόλαια είναι μεγαλύτερο από την πιο πάνω αξία, ως καταβαλλόμενη δαπάνη λαμβάνεται το καθοριζόμενο σε αυτά τα συμβόλαια τίμημα. …», Άρθρο 19: «1. Η διαφορά μεταξύ του εισοδήματος που δηλώθηκε από το φορολογούμενο … ή προσδιορίστηκε από τον προϊστάμενο της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας και της συνολικής ετήσιας (τεκμαρτής) δαπάνης τους, των άρθρων 16 και 17, προσαυξάνει τα εισοδήματα που δηλώνονται ή προσδιορίζονται από τον προϊστάμενο της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας κατά το ίδιο οικονομικό έτος, του φορολογούμενου… από εμπορικές επιχειρήσεις ή από την άσκηση ελευθέριων επαγγελμάτων και αν δε δηλώνεται εισόδημα από τις κατηγορίες αυτές η διαφορά αυτή λογίζεται εισόδημα της παρ. 3 του άρθρου 48. 2. Ο προϊστάμενος της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας κατά τον προσδιορισμό της διαφοράς της προηγούμενης παραγράφου υποχρεούται να λάβει υπόψη του τα αναγραφόμενα στη δήλωση χρηματικά ποσά, τα οποία αποδεικνύονται από νόμιμα παραστατικά στοιχεία και με τα οποία καλύπτεται ή περιορίζεται η διαφορά που προκύπτει Στις περιπτώσεις αυτής της παραγράφου ο φορολογούμενος φέρει το βάρος της απόδειξης, τα ποσά αυτά ιδίως είναι: α) … δ) Εισαγωγή συναλλάγματος, που δεν εκχωρείται υποχρεωτικά στην Τράπεζα της Ελλάδος, εφόσον δικαιολογείται η απόκτησή του στην αλλοδαπή… ε) Δάνεια, τα οποίο έχουν ληφθεί και αποδεικνύονται με έγγραφα στοιχεία που φέρουν βέβαιη χρονολογία. Ειδικώς, όταν πρόκειται για την κάλυψη διαφοράς δαπάνης της προηγούμενης παραγράφου , κατά το ποσό που προέρχεται από δαπάνη του άρθρου 17, το ποσό του δανείου λαμβάνεται υπόψη εφόσον από το οικείο έγγραφο αποδεικνύεται ότι έχει ληφθεί πριν από την πραγματοποίηση της σχετικής δαπάνης. στ …».
4. Οι κάτοικοι εξωτερικού φορολογούνται στην Ελλάδα μόνο για το εισόδημα που προκύπτει από πηγή ή πηγές που βρίσκονται στην Ελλάδα. Δεν καθιερώνεται δε από το νόμο τεκμήριο, ότι τα χρηματικά ποσά που διατίθενται στην Ελλάδα για την κτήση περιουσιακών στοιχείων προέκυψαν από πηγή που βρίσκεται στην Ελλάδα. Η λύση αυτή υπαγορεύεται από τον ρητώς εξαιρετικό χαρακτήρα των διατάξεων του άρθρου 15 του ν. 2238/1994, τη διατύπωση του άρθρου 2 παρ. 1 του ίδιου νόμου και το σκοπό θέσπισης των τεκμηρίων δαπανών διαβίωσης, ο οποίος συνίσταται στη σύλληψη φορολογητέου εισοδήματος που αποδεδειγμένα αποκτάται στην Ελλάδα, πλην δεν δηλώνεται ή δηλώνεται ανακριβώς, Συνεπώς, τα εν λόγω τεκμήρια εφαρμόζονται και προκειμένου περί κατοίκων εξωτερικού μόνο στην περίπτωση κατά την οποία η αρμόδια ΔΟΥ αποδεικνύει ότι αυτοί αποκτούν εισόδημα που προκύπτει στην Ελλάδα (βλ. ΣτΕ 1841/2015, ΣτΕ 1747/1991 μειοψ.).
5. Στην προκειμένη περίπτωση, από την επανεκτίμηση των στοιχείων του φακέλου της δικογραφίας προκύπτουν τα εξής: Ο εφεσίβλητος, υπήκοος και κάτοικος Ρωσίας, με το 4511/8.5.2008 συμβόλαιο της συμβολαιογράφου Θεσσαλονίκης Π.Τ., αγόρασε μία κατοικία στη θέση «Πίνακας» του Δημοτικού Διαμερίσματος Νέας Φώκαιας του Δήμου Κασσάνδρας του Νομού Χαλκιδικής, αντί τιμήματος 156.159,60 ευρώ. Για το οικονομικό έτος 2009 υπέβαλε στη Θ’ ΔΟΥ Θεσσαλονίκης δήλωση φορολογίας εισοδήματος, με την οποία δήλωσε ως ετήσια τεκμαρτή δαπάνη διαβίωσης λόγω ιδιοκατοίκησης πρώτης δευτερεύουσας εξοχικής κατοικίας και λόγω διατήρησης δεξαμενής κολύμβησης ποσό 11.600 ευρώ και ως ετήσια τεκμαρτή δαπάνη διαβίωσης λόγω αγοράς της ανωτέρω κατοικίας ποσό 91.403,35 ευρώ, ως ποσό δε που μειώνει την ετήσια τεκμαρτή δαπάνη διαβίωσης ποσό δανείου 142.940 ευρώ. Με την ως άνω αρνητική απάντηση του γνωστοποιήθηκε ότι δεν έγινε δεκτό προς κάλυψη τεκμηρίου το δηλωθέν ποσό των 142.940 ευρώ πω, ήτοι μέρος από το επικαλούμενο απ’ αυτόν δάνειο συναφθέν στο εξωτερικού συνολικού ύψους 270.000 ευρώ, διότι έπρεπε η σχετική δανειακή σύμβαση να φέρει θεώρηση από τον αρμόδιο πρόξενο και ακόμη να προσκομιστεί επίσημο στοιχείο από το οποίο να προκύπτει ότι το ποσό του δανείου εισπράχτηκε, καθώς και ο χρόνος είσπραξής του. Ακολούθως, εκδόθηκε το με αριθμό χρηματικού καταλόγου 55/2 και αριθμό ειδοποίησης 871 εκκαθαριστικό σημείωμα με προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων 104.128,61 ευρώ, εκ των οποίων ποσό 91.403,35 ευρώ λόγω αγοράς ακινήτου και φόρο 33.911,44 ευρώ. Ο εφεσίβλητος, με την από 9.9.2010 προσφυγή του και τους πρόσθετους λόγους κατά της εν λόγω αρνητικής απάντησης του εκκαλούντος Ελληνικού Δημοσίου ενώπιον του πρωτοδίκου Δικαστηρίου ζήτησε τα αναφερόμενα στην εισαγωγική σκέψη της παρούσας, προβάλλοντας ότι α) εφόσον πρόκειται για δάνειο από εμπορική εταιρεία και όχι από πιστωτικό ίδρυμα, δεν απαιτείται κατά νόμο (άρθρο 19 του ν. 2238/1994) θεώρησή του, β) το Ελληνικό Προξενείο της Μόσχας δεν θεωρεί συμβάσεις, γ) το ποσό του δανείου καταβλήθηκε στο εξωτερικό και δεν αποτελεί τεκμαρτή δαπάνη διαβίωσης, δ) το ποσό του δανείου καθ’ υπόδειξή του κατατέθηκε στο λογαριασμό της δανειοδότριας εταιρείας στο κατάστημα της ‘’HELLENIC BANΚ’’ στη Λεμεσό της Κύπρου και στη συνέχεια, σε λογαριασμό που υπέδειξε η πωλήτρια της παραπάνω κατοικίας στην ALPHA BANK, στην Αθήνα, ε) η, κατ’ άρθρο 19 του ν. 2238/1994, βέβαιη χρονολογία της σύμβασης του δανείου προκύπτει από την από 30.4.2008 εξερχόμενη εντολή πληρωμής της ‘’HELLENIC BANK’’, στην οποία μνημονεύονται το ποσό του δανείου και η πίστωση με αυτό του τραπεζικού λογαριασμού της πωλήτριας, στ) από καμία διάταξη δεν προβλέπεται υποχρέωση των ελληνικών προξενείων να θεωρούν δανειακές συμβάσεις μεταξύ ιδιωτών και δη όταν ο δανειστής δεν είναι πιστωτικό ίδρυμα και ζ) δεδομένου ότι ο ίδιος είναι αλλοδαπός και μόνιμος κάτοικος της Ρωσίας και δεν αποκτά εισόδημα από καμία πηγή στην Ελλάδα παρά μόνο από την εργασία του στο εξωτερικό, δεν υπόκειται σε φόρο εισοδήματος στην Ελλάδα, σύμφωνα άλλωστε και με τα οριζόμενα στη Σύμβαση Ελληνικής Δημοκρατίας και Ρωσικής Ομοσπονδίας, κυρωθείσα με το ν. 3047/2002. Προς απόδειξη των ισχυρισμών του ο εφεσίβλητος επικαλέστηκε και προσκόμισε πρωτοδίκως … Το πρωτόδικο έκανε δεκτή την προσφυγή του εφεσίβλητου και ακύρωσε την προαναφερόμενη αρνητική απάντηση του ως άνω Προϊσταμένου.
6. Σύμφωνα με τα εκτεθέντα στη σκέψη 4 και ενόψει του ότι ο εφεσίβλητος (υπήκοος και κάτοικος Μόσχας) ούτε κάτοικος Ελλάδας υπήρξε, ούτε δήλωσε ή προέκυψε ότι είχε οποιαδήποτε πηγή εισοδήματος στη χώρα, πράγμα, άλλωστε, που δεν αμφισβητήθηκε από τη φορολογική αρχή, ούτε, άλλωστε η τελευταία απέδειξε, ότι το μη καλυπτόμενο (κατ’ αυτήν) από το ποσό του προαναφερόμενου δανείου τεκμαρτό εισόδημα του εφεσίβλητου προέκυψε από κάποια πηγή στην Ελλάδα, δεν είχαν στην προκειμένη περίπτωση έδαφος εφαρμογής οι ανωτέρω διατάξεις περί τεκμηρίου εισοδήματος εκ μόνης της αγοράς του ένδικου ακινήτου. Συνεπώς, η κρίση του πρωτόδικου Δικαστηρίου, ότι ο εφεσίβλητος δεν υπέκειτο εν προκειμένω, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων αυτών, στον επίδικο φόρο, είναι ορθή, όσα προβάλλονται δε με την κρινόμενη έφεση του Ελληνικού Δημοσίου για το αντίθετο είναι απορριπτέα ως αβάσιμα.
Πηγή: Σάκκουλας