Το άυλο ψηφιακό διαζύγιο, γνωστό και ως διαζύγιο «με ένα κλικ», αποτελεί μια δράση του Υπουργείου Δικαιοσύνης, με στόχο την απλούστευση και την ψηφιοποίηση του. Εισήχθη με το νομοσχέδιο για τη συνεπιμέλεια και συγκεκριμένα με τις διατάξεις του αρ. 4 του ν.4800/2021 (ΦΕΚ Α/81- 21-05-2021), με το οποίο τροποποιείται το αρ. 1441 Α.Κ. για το συναινετικό διαζύγιο. Είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι αφορά μόνο τα συναινετικά διαζύγια. Ο καθορισμός και η εξειδίκευση της διαδικασίας για τη συναινετική λύση του γάμου με ηλεκτρονικά μέσα αναμένεται να υλοποιηθεί με κοινή απόφαση του Υπουργείου Δικαιοσύνης και του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, βάσει του αρ. 20 του σχεδίου νόμου.
Η εφαρμογή του ηλεκτρονικού διαζυγίου προβλεπόταν να τεθεί σε πιλοτική λειτουργία από τον Ιούλιο του 2021, αλλά τελικά θα είναι διαθέσιμο μέχρι το τέλος του 2021.
Μέχρι σήμερα το συναινετικό διαζύγιο εκδιδόταν μόνο με έγγραφη συμφωνία των συζύγων να λύσουν το γάμο τους. Η συμφωνία υπογράφεται από τα συμβαλλόμενα μέλη και από τους πληρεξούσιους δικηγόρους τους ή μόνο από τους τελευταίους, εφόσον είναι εφοδιασμένοι με ειδικό πληρεξούσιο που συντάχθηκε μέσα στον τελευταίο μήνα πριν την υπογραφή της συμφωνίας και επικυρώνεται από το συμβολαιογράφο.
Στόχος του ηλεκτρονικού διαζυγίου είναι η ψηφιακή έκδοσή του, μέσω της πλατφόρμας του gov.gr, όπου οι ενδιαφερόμενοι θα συνδέονται με τους κωδικούς taxisnet. Τα βήματα και η πρόοδος της διαδικασίας θα πραγματοποιούνται ύστερα από αποστολή e-mail στους διαδίκους ή στους δικηγόρους τους, αλλά και στον συμβολαιογράφο. Το βασικότερο στοιχείο απλοποίησης της όλης διαδικασίας είναι ότι με το ηλεκτρονικό διαζύγιο δεν θα χρειάζεται πια η φυσική παρουσία των συζύγων σε κανένα από τα στάδια της διαδικασίας, αλλά θα αρκεί η κοινή τους ψηφιακή δήλωση, καθώς και η ψηφιακή σύμπραξη πληρεξούσιου δικηγόρου για καθένα από τους δύο συζύγους, που επιλαμβάνεται όλης της διαδικασίας, και του συμβολαιογράφου.
Συγκεκριμένα, το ηλεκτρονικό διαζύγιο θα μπορεί να εκδοθεί με τη χρήση της εφαρμογής του gov.gr, με τους κωδικούς taxisnet, για την ταυτοποίηση των ενδιαφερόμενων προσώπων, καθώς και με το e-mail.
Αναλυτικότερα, ο δικηγόρος ενός εκ των δύο συζύγων θα συνδέεται στο gov.gr και θα εισάγει τα απαραίτητα στοιχεία, δηλαδή τον αριθμό, τον τόμο, το έτος της Ληξιαρχικής Πράξης Γάμου, τον κωδικό ληξιαρχείου που το εξέδωσε και το επώνυμο ενός εκ των συζύγων ή τα ΑΦΜ, ή τους ΑΜΚΑ των δυο συζύγων, αλλά και τα επώνυμα και τα e-mails των δυο συζύγων, για την εκκίνηση της διαδικασίας έκδοσης διαζυγίου.
Αφού ολοκληρωθεί αυτή τη διαδικασία, ο δεύτερος δικηγόρος θα λαμβάνει email που θα τον ενημερώνει ότι θα πρέπει και αυτός να συνδεθεί στην εφαρμογή, ώστε να επιβεβαιώσει τα στοιχεία της υπόθεσης, το τελικό έγγραφο, καθώς και τα στοιχεία του συμβολαιογράφου. Στη συνέχεια οι σύζυγοι, ο πρώτος δικηγόρος και ο συμβολαιογράφος θα λαμβάνουν ενημερωτικό e-mail για την κίνηση του δεύτερου δικηγόρου, ενώ οι σύζυγοι θα δέχονται ένα επιπλέον e-mail, προκειμένου να συνδεθούν στην εφαρμογή και να συναινέσουν ότι θέλουν να προχωρήσει η διαδικασία διαζυγίου τους (τελική συναίνεση). Μετά από την τελική συναίνεση των συζύγων και την έγκριση του κειμένου των δύο δικηγόρων, η εφαρμογή εκκινεί το 10ήμερο. Προς γνωστοποίηση όλων αυτών των κινήσεων, αποστέλλεται ενημερωτικό e-mail σε όλους τους ενδιαφερόμενους.
Μετά την παρέλευση του 10ημέρου, οι σύζυγοι, οι δικηγόροι και ο συμβολαιογράφος λαμβάνουν σχετικό ενημερωτικό e-mail, προκειμένου να συνδεθούν και να υπογράψουν τη συμβολαιογραφική πράξη, είτε ψηφιακά είτε φυσικά. Αφού υπογράψουν, ο συμβολαιογράφος συνδέεται στην εφαρμογή για να οριστικοποιήσει το διαζύγιο, με την επιβεβαίωση της επιλογής του και την εισαγωγή του αριθμού της συμβολαιογραφικής πράξης και της ημερομηνίας σύνταξής της. Επιπλέον, στην εφαρμογή θα υπάρχει και πεδίο κειμένου σχετικά με την συμφωνία για την επιμέλεια των τέκνων. Το κείμενο αυτό θα αντιγράφει ο συμβολαιογράφος από τη συμβολαιογραφική του πράξη.
Αν επρόκειτο για θρησκευτικό γάμο, ο συμβολαιογράφος θα πρέπει να καταθέσει στην εφαρμογή και τα στοιχεία από την απόφαση πνευματικής λύσης του γάμου και ειδικά την ημερομηνία έκδοσης της από τη Μητρόπολη και το σχετικό αριθμό πρωτοκόλλου της Μητρόπολης. Τέλος, μέσω της εφαρμογής θα ενημερώνεται το Μητρώο Πολιτών και στη συνέχεια θα επιστρέφεται ένας κωδικός-μοναδικό αναγνωριστικό, με βάση το οποίο οι σύζυγοι και οι δικηγόροι θα μπορούν να επικοινωνήσουν με το ληξιαρχείο για την εξέλιξη της υπόθεσης, αν προκύψει ανάγκη. Τέλος, όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα λαμβάνουν email που θα τους γνωστοποιεί την ολοκλήρωση της συμβολαιογραφικής διαδικασίας. Στο email αυτό θα εμπεριέχεται και το μοναδικό αναγνωριστικό για το διαζύγιο και έτσι θα ολοκληρώνεται η διαδικασία του άυλου διαζυγίου. Αν προκύψει κάποιο τεχνικό σφάλμα κατά την επικοινωνία με το Μητρώο Πολιτών, ο συμβολαιογράφος θα δει σχετικό μήνυμα σφάλματος και θα δύναται να προσπαθήσει εκ νέου να ολοκληρώσει τη διαδικασία.
Η ακύρωση της παραπάνω διαδικασίας, στην αρχή της ή κατά την εξέλιξη της γίνεται είτε από τον δικηγόρο που ξεκίνησε τη διαδικασία (στο σταδιο αυτό δεν αποστέλλεται κανένα email στους λοιπούς εμπλεκόμενους, καθώς δεν έχουν ακόμα λάβει γνώση της εκκίνησης της διαδικασίας διαζυγίου), είτε από οποιοδήποτε δικηγόρο ή σύζυγο, σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας, όποτε και αποστέλλεται ενημερωτικό email στους υπόλοιπους εμπλεκόμενους, σχετικά με την ακύρωση της διαδικασίας, το ποιος και για ποιο λόγο, εφόσον τον αναφέρει, προέβη σε αυτή. Μετά από αυτή την ενέργεια, η διαδικασία είναι μη αναστρέψιμη.
Οι ουσιαστικές διαφορές μεταξύ του έγγραφου με το ηλεκτρονικό συναινετικό διαζύγιο αφορούν στο μεγαλύτερο μέρος τους στον τρόπο διεκπεραίωσης της διαδικασίας. Συγκεκριμένα, και εφόσον διατηρούνται σε ισχύ και οι δύο τρόποι διαζυγίου, οι σύζυγοι έχουν τη δυνατότητα επιλογής μεταξύ της έγγραφης – φυσικής και της ψηφιακής διαδικασίας.
Στην πρώτη περίπτωση, η λύση του γάμου θα αποτυπώνεται σε έγγραφη συμφωνία, ενώ στην δεύτερη σε κοινή ψηφιακή δήλωση των συζύγων, η οποία θα υποβάλλεται από τους συζύγους με την παρουσία ή την ψηφιακή σύμπραξη πληρεξουσίου δικηγόρο για καθέναν από αυτούς. Επιπλέον, πλέον, ανάλογα με τον τρόπο που θα επιλεγεί από τους συζύγους, η συμφωνία για τη ρύθμιση των θεμάτων της γονικής μέριμνας, της επιμέλειας, της διατροφής και της επικοινωνίας των τέκνων θα υποβάλλεται είτε εγγράφως, είτε με κοινή ψηφιακή δήλωσή τους, για την οποία δεν θα απαιτείται και βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής τους, όπως συμβαίνει μέχρι τώρα στο έγγραφο διαζύγιο, καθώς η ταυτοποίηση των συζύγων θα έχει ήδη επέλθει, αφού συνδέονται με τους κωδικούς taxisnet για να προχωρήσουν τη διαδικασία λύσης του γάμου. Τέλος, η συμβολαιογραφική πράξη λύσης του γάμου είτε υπογράφεται είτε εγκρίνεται με ηλεκτρονικά μέσα από τους συζύγους και τους πληρεξουσίους δικηγόρους τους ή μόνο από τους τελευταίους, και είτε καταχωρείται σε αντίγραφο είτε αποστέλλεται με ηλεκτρονικά μέσα στο Ληξιαρχείο όπου είχε συσταθεί ο γάμος προς ενημέρωση αυτού.
Ήδη το συναινετικό διαζύγιο είχε απλοποιηθεί, αποτελώντας μια διαδικασία πιο απλή, εύκολη και γρήγορη, για την οποία δεν χρειαζόταν προσφυγή στο δικαστήριο, αλλά μόνο σύμπραξη δικηγόρων και συμβολαιογράφου. Με το άυλο συναινετικό διαζύγιο γίνεται προσπάθεια αφενός ψηφιοποίησης της ήδη απλουστευμένης αυτής διαδικασίας, στο κλίμα των τεχνολογικών εξελίξεων και του σύγχρονου τρόπου ζωής, και αφετέρου εξοικονόμησης χρόνου και περιορισμού της γραφειοκρατίας.
Τα αποτελέσματα μένει να φανούν!
- Το παρόν άρθρο συντάχθηκε με την επιστημονική συνδρομή της ασκούμενης δικηγόρου μας, Ζωής Χατζοπούλου.