621/2020 ΕΙΡ ΘΕΣΣΑΛ

(ΑΡΜ 2021/591)

Δικαστική συμπαράσταση: χορήγηση άδειας για εκποίηση λόγω δωρεάς και γονικής παροχής της ψιλής κυριότητας τριών διαμερισμάτων, ιδιοκτησίας της συμπαραστατούμενης, εξαιτίας της υψηλής φορολόγησης και των αυξημένων δαπανών διατροφής και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης· ταυτόχρονη δωρεά χρηματικών ποσών από τους λήπτες για την αντιμετώπιση των αναγκών διαβίωσης της συμπαραστατούμενης. 

ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΟΦΑΣΗΣ:

                                                         Αριθμός Απόφασης

                                                                621/2020

                                                 ΤΟ ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

[…]

Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1624 § 1 αρ. 1, 1678 και 1682 ΑΚ με σαφήνεια προκύπτει ότι στην περίπτωση που ο δικαστικός συμπαραστάτης συμπαραστατουμένου που έχει τεθεί σε στερητική δικαστική συμπαράσταση επιθυμεί να εκποιήσει ακίνητο του συμπαραστατουμένου, έχει εφαρμογή η διάταξη του άρθρου 1624 ΑΚ κι εντεύθεν οφείλει με σχετική αίτηση του προς το αρμόδιο, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 797 ΚΠολΔ, δικαστήριο, που εκδικάζεται κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 739, 740 ΚΠολΔ) να ζητήσει την άδεια εκποίησης (ΕφΑθ 4251/2009, ΕλλΔ/νη 2010/157). Η δικαστική άδεια χορηγείται για συγκεκριμένη διαχειριστική πράξη ή πράξεις από αυτές που αναφέρονται στο άρθρο 1624 ΑΚ και όχι αφηρημένα για την περίπτωση που συντρέξει η κατάλληλη ευκαιρία (Κ. Παπαδοπούλος, «Αγωγές Οικογενειακού δικαίου – τομ. Β», έκδ. 2003, σελ. 604).

[…]

Από την εκτίμηση της ένορκης κατάθεσης του μάρτυρα του αιτούντα, που εξετάσθηκε στο ακροατήριο, η οποία περιέχεται στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης του Δικαστηρίου αυτού, σε συνδυασμό με όλα τα έγγραφα, που ο αιτών προσκομίζει, και τα οποία εκτιμώνται από τo Δικαστήριο είτε για άμεση απόδειξη είτε για συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, αποδεικνύονται το ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Το 2019, δυνάμει […] απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, που κατέστη τελεσίδικη, η ….. συζ. …… το γένος ……. και …….., η οποία γεννήθηκε το έτος 1952, κάτοικος Θεσσαλονίκης, υποβλήθηκε σε πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση, καθόσον πάσχει από ανοϊκή συνδρομή τύπου altzheimer- προγεροντική άνοια προχωρημένη σταδίου, είναι πλήρως αποδιοργανωμένη αποπροσανατολισμένη ως προς τον τόπο, χρόνο, εαυτό και τρίτα πρόσωπα, έχει τάσεις φυγής και άσκοπης περιπλάνησης και δεν λειτουργούν τα εγκεφαλικά κέντρα πρόσληψης τροφής και υγρών (δεν αντιλαμβάνεται πείνα ή δίψα), μη δυνάμενη να αυτοεξυπηρετηθεί και να επιμεληθεί των προσωπικών, οικογενειακών και οικονομικών της υποθέσεων. Επιπλέον, με την ίδια απόφαση διορίσθηκε ο αιτών οριστικός δικαστικός συμπαραστάτης αυτής για το χρόνο μετά την τελεσιδικία της, καθώς και τριμελές εποπτικό συμβούλιο αποτελούμενο από τους: 1) …… του ……, γιο της ως πρόεδρο, 2) …… του ….., γιό της, ως μέλος, και 3) …… του ……, κόρη της, ως μέλος. Περαιτέρω, αποδείχθηκε όχι η συμπαραστατούμενη δυνάμει της […] δήλωσης αποδοχής κληρονομιάς την οποία συνέταξε η συμβολαιογράφος Θεσσαλονίκης ….., και μεταγράφηκε νόμιμα, απέκτησε το 2008 την κυριότητα επί ενός οικοπέδου […] εμβαδού 102,49 τ.μ. Επί του οικοπέδου αυτού έχει ανεγερθεί μία τριώροφη κατοικία, η οποία μετά την υπαγωγή της στο Ν. 4495/2017 περί αυθαιρέτων και την τακτοποίησή της, αποτελείται από τρία διαμερίσματα 1) ένα ισόγειο διαμέρισμα συνολικού εμβαδού 107,00 τ.μ., καθαρού 80,00 τ.μ., 2) ένα διαμέρισμα του πρώτου ορόφου εμβαδού μικτού 98,00 τ.μ. και καθαρού 86,00 τ.μ., και 3) ένα διαμέρισμα του δευτέρου ορόφου, εμβαδού μικτού 80,00 τ.μ. και καθαρού 69,00 τ.μ. Στην τριώροφη αυτή οικία διαμένει η συμπαραστατούμενη με τον σύζυγό της, και τα τρία τέκνα τους, τα οποία συμμετέχουν στην φροντίδα της, ενώ λόγω της κατάστασής της και της ιδιαίτερης φροντίδας που απαιτείται εξαιτίας αυτής, σε καθημερινή βάση, ο σύζυγός της έχει προσλάβει οικιακή βοηθό στην οποία καταβάλει το ποσό των 750,00 ευρώ μηνιαίως. Περαιτέρω οι δαπάνες της ιατροφαρμακευτικής της περίθαλψης είναι ιδιαιτέρως επιβαρυμμένες ενώ τα εισοδήματα της είναι εξαιρετικά χαμηλά, (λαμβάνει 307,99 ευρώ ετησίως από την εκμίσθωση αγρών της) τα εισοδήματα δε του συζύγου της δεν επαρκούν για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών της για φροντίδα, διατροφή και περίθαλψη. Για το λόγο αυτό η διατήρηση της πλήρους κυριότητας επί του ανωτέρω ακίνητου δεν είναι οικονομικά συμφέρουσα γι’ αυτήν, καθώς, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, δεν της αποφέρει κάποιο εισόδημα ενώ την επιβαρύνει με έξοδο λόγω της υψηλής φορολόγησης του δικαιώματος κυριότητας (ΕΝΦΙΑ κ.λπ.), φορολόγηση που είναι αρκετά χαμηλότερη στην περίπτωση που διατηρήσει επ’ αυτών το δικαίωμα της επικαρπίας και διαθέσει το δικαίωμα της ψιλής κυριότητας. Επίσης προέκυψε ότι πρόθεση της συμπαραστατούμενης ήταν να τακτοποιήσει οριστικά τα τέκνα της και να μεταβιβάσει λόγω δωρεάς (αναφορικά με τo τέκνο του ενός γιου της) και λόγω γονικής παροχής για τα λοιπά τέκνα της, ώστε να τα αποκαταστήσει όλα ισότιμα, την ψιλή κυριότητα των παραπάνω διαμερισμάτων, στα οποία αυτά άλλωστε, όπως προαναφέρθηκε, διαμένουν με τις οικογένειες τους, ήτοι στον ….. (γιο του ……) του διαμερίσματος του δευτέρου ορόφου, στον ……, του διαμερίσματος του πρώτου ορόφου και στην …… του διαμερίσματος του ισογείου, παρακρατώντας εφόρου ζωής την επικαρπία επ’ αυτών, πλην όμως δεν πρόλαβε να εκπληρώσει την πρόθεσή της αυτή γιατί στο μεταξύ διάστημα ασθένησε και πολύ γρήγορα χρειάσθηκε να τεθεί σε καθεστώς πλήρους δικαστικής συμπαράστασης. Επιβάλλεται συνεπώς η εκπλήρωση της αληθούς βούλησης της τελούμενης υπό πλήρους δικαστικής συμπαράστασης από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον και λόγους ευπρέπειας ως εξής Α) η παραχώρηση στον εγγονό της συμπαραστατούμενης, …… του ….., της ψιλής κυριότητας λόγω δωρεάς, με παρακράτηση της επικαρπίας εφόρου ζωής από την συμπαραστατούμενη, του διαμερίσματος του δεύτερου ορόφου εμβαδού μικτού 80 τ.μ. και καθαρού 69 τ.μ., Β) η παραχώρηση στον γιο της συμπαραστατούμενης, ….. του ….., της ψιλής κυριότητας λόγω γονικής παροχής, με παρακράτηση της επικαρπίας εφόρου ζωής από την συμπαραστατούμενη, του διαμερίσματος του πρώτου ορόφου εμβαδού μικτού 98 τ.μ., και καθαρού 86 τ.μ. και Γ) η παραχώρηση στην κόρη της συμπαραστατούμενης, ….. του ….., της ψιλής κυριότητας λόγω γονικής παροχής, με παρακράτηση της επικαρπίας εφόρου ζωής από την συμπαραστατούμενη, του διαμερίσματος του ισογείου, εμβαδού μικτού 107 τ.μ. και καθαρού 80 τ.μ. Για την ανωτέρω παραχώρηση λόγω δωρεάς και γονικής παροχής συμφωνεί και το εποπτικό συμβούλιο, όπως προκύπτει από την προσκομιζόμενη […] γνωμοδότηση αυτού. Εξάλλου, ενόψει του ότι η συμπαραστατούμενη στερείται εισοδημάτων και συνεπώς δεν μπορεί να καλύψει τις δαπάνες για την ιατροφαρμακευτική της περίθαλψη και τις ανάγκες διατροφής της, οι οποίες καλύπτονται κατά ένα μέρος από τα εισοδήματα του συζύγου της, κρίνεται ότι για την προστασία των συμφερόντων της και με βάση τη διάταξη του άρθρου 1507 ΑΚ, κατά την οποία γονείς και τέκνα οφείλουν αμοιβαία μεταξύ τους βοήθεια, θα πρέπει και τα τέκνα της αιτούσας να προβούν συγχρόνως με την κατάρτιση των εν λόγω συμβολαίων δωρεάς και γονικής παροχής, στη δωρεά χρηματικού ποσού προς την συμπαραστατούμενη με την παράδοσή του στον αιτούντα προκειμένου να προβεί στην κατάθεσή του σε τραπεζικό λογαριασμό στο όνομα της συμπαραστατούμενης, το ύψος του οποίου οι ίδιοι πρότειναν, προκειμένου να συμβάλλει στον παραπάνω σκοπό, και ειδικότερα, στη δωρεά χρηματικού ποσού α) 15.000,00 ευρώ, από τον γιό της ….., β) 18.000,00 ευρώ, από τον γιό της ….., και γ) 15.000,00 ευρώ, από την κόρη της, ….. Τα παραπάνω ποσά θα αποτελέσουν τα μοναδικά εισοδήματα της αιτούσας καθώς δεν διαθέτει άλλη πηγή εισοδήματος, και θα χρησιμοποιηθούν από τον δικαστικό συμπαραστάτη-σύζυγό της για την αντιμετώπιση των αναγκών διαβίωσης της συμπαραστατούμενης και για την μελλοντική της περίθαλψη και σύμφωνα με τους όρους του άρθρου 1612 ΑΚ. Κατόπιν τούτων, πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση και ως ουσιαστική βάσιμη, όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό.

[…]

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ : Κατ΄ΑΚ 1617 εδ. α’, ο δικαστικός συμπαραστάτης δεν δικαιούται να καταρτίζει χαριστικές δικαιοπραξίες σε βάρος της περιουσίας του συμπαραστατούμενου. Κατ’ εξαίρεση, όπως προβλέπεται στο εδ. β’ της ΑΚ 1617, επιτρέπονται οι χαριστικές δικαιοπραξίες, αν επιβάλλονται από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον ή από λόγους ευπρέπειας. Ασφαλιστική δικλείδα αποτελεί η υποχρέωση τήρησης των διατυπώσεων  της ΑΚ 1624, δηλαδή πρέπει να προηγηθούν γνωμοδότηση του εποπτικού συμβουλίου και άδεια του δικαστηρίου. Έτσι, έχει κριθεί ότι επιβάλλεται από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον η γονική παροχή της ψιλής κυριότητας ακινήτου, όταν ο συμπαραστατούμενος είχε μεταβιβάσει, πριν τεθεί σε καθεστώς δικαστικής συμπαράστασης, περιουσιακό στοιχείο σε κάποιο από τα παιδιά του και δεν πρόλαβε να πράξει το ίδιο και προς τα άλλα (ΜονΠρωτΠατρ 446/2012 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Εφόσον συντρέχει ιδιαίτερο ηθικό καθήκον ή λόγος ευπρέπειας και τηρηθούν οι διατυπώσεις της ΑΚ 1624, ο δικαστικός συμπαραστάτης μπορεί να προβεί στην κατάρτιση των σχετικών δικαιοπραξιών χωρίς να απαιτείται κάποιο «αντάλλαγμα» εκ μέρους των αντισυμβαλλόμενων.

Στην προκειμένη περίπτωση, δεν προκύπτει ότι έχει προηγηθεί γονική παροχή σε κάποιο από τα παιδιά της συμπαραστατούμενης, όσο διατηρούσε την ικανότητα για δικαιοπραξία, ώστε να συντρέχει περίπτωση ιδιαίτερου ηθικού καθήκοντος ικανή να δικαιολογήσει τις γονικές παροχές στα υπόλοιπα παιδιά της ή τη δωρεά στον εγγονό της. Ούτε μπορεί να αποτελέσει ασφαλές κριτήριο η πρόθεση της συμπαραστατούμενης να μεταβιβάσει τα συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία λόγω γονικής παροχής και δωρεάς, διότι, όπως γίνεται δεκτό κατά την ερμηνεία της ΑΚ 51, δωρεές που έγιναν από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον είναι αυτές που αντικειμενικά, κατά τις κρατούσες αντιλήψεις, ανταποκρίνονται σε κάποιο ιδιαίτερο ηθικό καθήκον του δωρητή, ασχέτως προς τα ελατήρια τα οποία τον ώθησαν στη δωρεά (ΜονΕφΠατρ 490/2019 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΕφΘεσ 2731/2018 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΕφΠειρ 544/2015 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Ίσως, για τον λόγο αυτό, κρίθηκε αναγκαίο από το δικαστήριο να υποχρεωθούν τα παιδιά της συμπαραστατούμενης στην καταβολή χρημάτων κατ’ ΑΚ 1507, ώστε οι χαριστικές μεταβιβάσεις προς αυτά να αποκτήσουν περισσότερο ‘‘επαχθή’’ χαρακτήρα.

Πηγή : Περιοδικό Αμενόπουλος, 2021/593