Νομολογία: ΜονΠρΘεσ 6295/2016
(1484,1489 ΑΚ, 12 ν.3226/2004)
Συγγένεια: το τέκνο, που αναγνωρίστηκε εκούσια ή δικαστικά, επέχει ως προς όλα τα ζητήματα θέση τέκνου γεννημένου εντός γάμου απέναντι στους γονείς και τους συγγενείς τους. Η εξομοίωση δεν είναι πλήρης στις περιπτώσεις που η φύση των πραγμάτων και, κυρίως, η έλλειψη έγγαμης συμβίωσης, δεν επιτρέπει την εφαρμογή των κανόνων που ισχύουν για το τέκνο που γεννήθηκε εντός γάμου.
Διατροφή: στα ζητήματα της διατροφής του τέκνου, που γεννήθηκε χωρίς γάμο των γονέων του, η εξομοίωσή του με τέκνο που γεννήθηκε εντός γάμου είναι πλήρης. Σε περίπτωση αγωγής του τέκνου κατά του ενός γονέα, αυτός δικαιούται να επικαλεστεί την ένσταση συνεισφοράς του άλλου γονέα. Αν δεν υποβληθεί η σχετική ένσταση, το δικαστήριο δεν μπορεί να ερευνήσει αυτεπάγγελτα την οικονομική δυνατότητα του άλλου γονέα.
Η μητέρα, στην οποία έχει ανατεθεί η επιμέλεια του ανήλικου τέκνου, αδυνατεί να βρει η εργασία λόγω της οικονομικής κρίσης και έχει υποβάλει αίτηση συμμετοχής στο πρόγραμμα αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης καθώς και αίτηση υπαγωγής στο ν. 3869/2010. Ο πατέρας, έχοντας αποκτήσει επαγγελματική εμπειρία σε καταστήματα εστίασης, μετοίκησε στο εξωτερικό και έχει διακόψει την καταβολή της διατροφής που είχε προσδιοριστεί με προηγούμενη απόφαση, καθορισμός της μηνιαίας διατροφής του οκτάχρονου τέκνου τους, που πάσχει από αλλεργική ρινίτιδα, στο ποσό των 400 €.
Περαιτέρω, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1489 παρ 2 ΑΚ, ως προελέχθη οι γονείς έχουν υποχρέωση να διατρέφουν το τέκνο τους από κοινού, ο καθένας ανάλογα με τις δυνάμεις του. Από τη διάταξη αυτή σε συνδυασμό μ΄αυτές των άρθρων 1490 και 1493 εδ.α ΑΚ σαφώς συνάγεται ότι, αν το ανήλικο τέκνο που δικαιούται διατροφής εγείρει αγωγή κατά του ενός γονέα μπορεί αυτός να επικαλεστεί κατ΄ένσταση κατ΄άρθρο 262 του ΚπολΔ, ότι και ο άλλος γονέας έχει την οικονομική δυνατότητα σε σχέση με τη δική του και σε συνδυασμό με τις λοιπές υποχρεώσεις του να καλύψει μέρος της ανάλογης διατροφής του ανηλίκου (βλ.ΑΠ 2127/1984 ΝοΒ 33,1169,ΕφΑθ 6827/1994 ΕλλΔνη 38, 687), οπότε με την απόδειξη της ενστάσεως αυτής, περιορίζεται η υποχρέωση του εναγομένου γονέα για τη διατροφή του τέκνου του κατά το ποσό που αντιστοιχεί στην οικονομική δυνατότητα και στη βάσει αυτής υποχρέωση συνεισφοράς του άλλου γονέα μη δυναμένου όμως του δικαστηρίου σε περίπτωση μη υποβολής της σχετικής αυτής ενστάσεως, να ερευνήσει αυτεπαγγέλτως την οικονομική δυνατότητα του άλλου γονέα και κανονίσει αναλόγως προς τις δυνάμεις εκατέρου των γονέων, το επιδικαστέο σε βάρος του εναγομένου ποσό διατροφής (βλ ΑΠ 272/2004 ΝοΒ 2005,275, ΑΠ 344/2001 ΝοΒ 2002,342, ΑΠ 1239/1988 ΕΕΝ 1989,595 ΕφΑθ 1504/1995 ΕλλΔνη 1996,1120).
Από την εκτίμηση των ενόρκων καταθέσεων των μαρτύρων απόδειξης και ανταπόδειξης που εξετάστηκαν στο ακροατήριο του Δικαστηρίου αυτού, κατά τη συζήτηση της αγωγής, και περιέχονται στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά δημοσίας συνεδριάσεως, σε συνδυασμό και με τα έγγραφα, που νομότυπα προσκομίζουν και επικαλούνται οι διάδικοι, άλλα από τα οποία λαμβάνονται υπόψη προς άμεση απόδειξη και άλλα προς συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, δικόγραφα και οι αποφάσεις από άλλες, προηγηθείσες μεταξύ των ίδιων διαδίκων, δίκες (βλ.ΑΠ 1758/2008, ΑΠ227/2008,ΑΠ 1590/2003 Δημοσίευση Νόμος), για μερικά από τα οποία γίνεται ειδική αναφορά παρακάτω, χωρίς όμως να έχει παραληφθεί κανένα για την ουσιαστική διάγνωση της παρούσας διαφοράς, σε συνδυασμό με τα διδάγματα της κοινής πείρας και τους κανόνες της λογικής που λαμβάνονται υπόψη αυτεππάγγελτα (άρθρο 336 παρ. 4 του ΚπολΔ), αποδείχθηκαν, κατά τη κρίση του Δικαστηρίου αυτού, τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά:
Οι διάδικοι, που είναι ενήλικοι, διατηρούσαν εκτός γάμου ερωτική σχέση από το έτος 2003 και από τη σαρκική τους συνάφεια απέκτησαν ένα ανήλικο τέκνο, την κόρη τους Ν., η οποία γεννήθηκε την 03.03.2009 και την οποία ο εναγόμενος αναγνώρισε εκούσια ως τέκνο του με πράξη αναγνώρισης εξώγαμου τέκνου και προσδιορισμού επωνύμου του συμβολαιογράφου Θεσσαλονίκης Ν.Ζ. Ωστόσο, λόγω προστριβών στις μεταξύ τους σχέσεις οι διάδικοι διέκοψαν οριστικά την εκτός γάμου συμβίωσή τους από τον μήνα Ιούλιο του έτους 2011. Μετά την άσκηση από μέρους της ενάγουσας αγωγής της, εκδόθηκε απόφαση του παρόντος Δικαστηρίου, με την οποία ανατέθηκε στην ενάγουσα η αποκλειστική άσκηση της επιμέλειας της ανήλικης κόρης της και υποχρεώθηκε ο εναγόμενος να της προκαταβάλλει ως διατροφή για λογαριασμό της τελευταίας το ποσό των (180) € μηνιαίως για το χρονικό διάστημα από το χρονικό σημείο της συζήτησής της κατά τα ανωτέρω αγωγής εώς την 30.09.2013 και το ποσό των (200) € μηνιαίως από 01.10.2013 έως 31.12.2015.
Περαιτέρω, αποδείχθηκε ότι η ενάγουσα δεν διαθέτει κανένα απολύτως εισόδημα, καθώς μετά τη γέννηση της κόρης της δεν έχει εργαστεί, ενώ λόγω της γενικότερης δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας είναι ιδιαίτερα δυσχερής η εύρεση, σταθερής εργασίας. Ενόψει της κατάστασης αυτής η ενάγουσα υπέβαλε την από 29.04.2015 αίτηση με αντικείμενο τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Αλληλεγγύης, η οποία έγινε δεκτή την 21.07.2015, με συνέπεια να της χορηγηθεί κάρτα κοινωνικής αλληλεγγύης. Εξάλλου, η τελευταία δεν διαθέτει κανένα περιουσιακό στοιχείο, πλην της κυριότητας ενός διαμερίσματος εμβαδού (32,22 τμ), το οποίο βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και το οποίο χρησιμοποιεί ως κατοικία της ίδιας και της ανήλικης κόρης της. Ωστόσο, αποδείχθηκε ότι για την απόκτηση του εν λόγω διαμερίσματος η ενάγουσα έλαβε στεγαστικό δάνειο ποσού (60.000) από ανώνυμη τραπεζική εταιρία, στην οποία οφείλει από την αιτία αυτή το συνολικό ποσό των (38.900,11€). Ενόψει μάλιστα της αδυναμίας της να ανταποκριθεί στις απορρέουσες από την παραπάνω δανειακή σύμβαση υποχρεώσεις της υπέβαλε αίτηση προς το Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης αίτηση για την υπαγωγή της στη διαδικασία του ν.3869/2010 και πέτυχε να της χορηγηθεί προσωρινή διαταγή της Ειρηνοδίκη Θεσσαλονίκης, με την οποία ανεστάλησαν οι ατομικές διώξεις σε βάρος της περιουσίας της, διατάχθηκε η διατήρηση της πραγματικής και νομικής κατάστασης της τελευταίας μέχρι την έκδοση οριστικής απόφασης επί της αίτησης της και ορίστηκαν μηδενικές καταβολές προς τη δανείστρια της ανώνυμη τραπεζική εταιρία.
Εξάλλου αποδείχθηκε ότι ο εναγόμενος έχει εργαστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα σε καταστήματα εστίασης και έχει αποκτήσει σημαντική επαγγελματική εμπειρία στον τομέα αυτό. Εκμεταλλευόμενος την εν λόγω εμπειρία του μετοίκησε από τον Ιούνιο του έτους 2013 στην Ολλανδία, όπου παρέχει την εργασία του σε εστιατόριο έναντι αποδοχών, οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν είναι μικρότερες του ποσού των (1.000)€ τουλάχιστον μηνιαίως. Διαμένει στην Ολλανδία σε μισθωμένο δωμάτιο καταβάλλοντας μηνιαίο μίσθωμα ποσού (450)€. Επίσης αποδείχθηκε ότι από το χρονικό σημείο της μετοίκησής του στην Ολλανδία ο εναγόμενος διέκοψε την καταβολή οποιουδήποτε άξιου λόγου χρηματικού ποσού προς το σκοπό της κάλυψης των διατροφικών αναγκών της ανήλικης κόρης του, καταβάλλοντας μόνο μικροποσά της τάξεως των (70) € έως (150) € μηνιαίως. Η τελευταία διανύει κατά το χρονικό σημείο της συζήτησης της κρινόμενης αγωγής το όγδοο (8) έτος της ηλικίας της, διαμένει μαζί με την ενάγουσα μητέρα της στην κατά τα ανωτέρω οικία της τελευταίας και κατά το τρέχον σχολικό έτος φοιτά στην Β’ Δημοτικού. Αντιμετωπίζει τις συνήθεις ανάγκες των παιδιών της ηλικίας της, αλλά πέρα απ’αυτές απαιτείται να λαμβάνει συχνά φαρμακευτική αγωγή και να υπόκειται σε ιατρική παρακολούθηση, καθώς πάσχει από αλλεργική ρινίτιδα.
Ακόμη αποδείχθηκε ότι, η ανήλικη κόρη των διαδίκων στερείται οποιασδήποτε περιουσίας, ενώ λόγω του νεαρού της ηλικίας της δεν είναι σε θέση να εργαστεί και κατ΄επέκταση να αποκομίσει οποιοδήποτε εισόδημα από την εργασία της.
Με βάση τα δεδομένα αυτά και ενόψει των οικονομικών δυνάμεων των διάδικων γονέων της το Δικαστήριο κρίνει ότι για την κάλυψη των αναγκών στέγασης, ανατροφής, εκπαίδευσης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και ψυχαγωγίας της απαιτείται μηνιαίως το ποσό των τετρακοσίων ευρώ (400) €, η καταβολή του οποίου βαρύνει τους διαδίκους ανάλογα με τις οικονομικές δυνάμεις που απολαμβάνει ο καθένας από αυτούς. Εξάλλου, στο ποσό αυτό περιλαμβάνεται τόσο η αξία των αποτιμητών σε χρήμα προσωπικών υπηρεσιών της ενάγουσας προς την κόρη της όσο και οι παροχές στέγασης, θέρμανσης, ηλεκτροφωτισμού και ύδρευσης, τις οποίες της προσφέρει στο πλαίσιο της κοινής διαμονής τους. Επομένως, το ποσό, με το οποίο πρέπει να επιβαρυνθεί ο εναγόμενος ως συνεισφορά για την κάλυψη των διατροφικών αναγκών της ανήλικης κόρης του ανέρχεται στο ποσό των διακοσίων πενήντα ευρώ (250) € μηνιαίως.
Κατ΄ακολουθίαν πάντων τούτων πρέπει η ένδικη αγωγή να γίνει δεκτή και ως κατ΄ουσίαν βάσιμη κατά ένα μέρος, κατά τα οριζόμενα ειδικότερα στο διατακτικό.Όσον αφορά εξάλλου τα δικαστικά έξοδα, δεδομένου ότι η ενάγουσα απηλλάγη αυτών με απόφαση του παρόντος Δικαστηρίου η οποία εκδόθηκε με βάση τις διατάξεις του ν.3226/2004 περί παροχής νόμιμης βοήθειας σε πρόσωπα χαμηλού εισοδήματος, τα δικαστικά έξοδα από τα οποία αυτή απηλλάγη και η αποζημίωση (αμοιβή) του πληρεξουσίου δικηγόρου της, θα επιδικαστούν σε βάρος του εναγομένου κατά το λόγο της ήττας του (άρθρο 178 του ΚπολΔ), πλην όμως υπέρ του Δημοσίου, το οποίο τα εισπράττει σύμφωνα με τις διατάξεις για την είσπραξη των δημοσίων εσόδων(άρθρο 12 του ν.3226/2004).
[Με τη διάταξη της ΑΚ 1484, η οποία αντικαταστάθηκε με το άρθρο 17 του ν.1329/1983, καθιερώθηκε ο κανόνας της πλήρους εξομοίωσης του τέκνου που γεννήθηκε χωρίς γάμο των γονέων του με τέκνο που γεννήθηκε σε γάμο, εφόσον αναγνωριστεί εκούσια ή δικαστικά. Η ρύθμιση της ΑΚ 1484 εναρμονίζεται και με τις διατάξεις των άρθρων 6 έως 9 του ν.1702/1987, που κύρωσε την Ευρωπαική Σύμβαση για το νομικό καθεστώς των τέκνων που γεννήθηκαν χωρίς γάμο των γονέων τους. Πρακτικές εκφάνσεις της πλήρους εξομοίωσης συνιστούν η γέννηση αξίωση διατροφής του τέκνου κατά του πατέρα του και των συγγενών του (ΕφΛαρ 473/2003 Δικογρ 2004/51,ΜονΠρΘεσ 34572/2008 Αρμ 2009/1865, ΜονΠρΠειρ 3758/2008 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) και η θεμελίωση δικαιώματος για λήψη σύνταξης λόγω θανάτου του πατέρα του (ΣτΕ 1616/2016 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Η εξομοίωση είναι πλήρης στο μέτρο που δεν ορίζεται διαφορετικά σε άλλες διατάξεις και οι εξαιρέσεις δικαιολογούνται από τη διαφορετική φύση των πραγμάτων (Παπαχρίστου, Οικογενειακό Δίκαιο, 2014, σελ.307).
Η επιφύλαξη αυτή έδωσε την αφορμή για να χαρακτηρισθεί αυτό το επίπεδο εξομοίωσης ως κατά κανόνα πλήρης εξομοίωση (Δεληγιάννης, Τέκνα γεννημένα χωρίς γάμο, 1983, σελ.61). Έτσι, παρεκκλίσεις από τον κανόνα της πλήρους εξομοίωσης εμπεριέχονται στην ΑΚ 1506 παρ 3 για το επώνυμο του τέκνου και την ΑΚ 1515 για τη γονική μέριμνα του τέκνου που γεννήθηκε χωρίς γάμο των γονέων του. Εξάλλου, ειδική ρύθμιση για τα τέκνα που γεννήθηκαν χωρίς γάμο των γονέων τους προβλέπεται στην ΑΚ 1502, με την οποία παρέχεται η δυνατότητα στο δικαστήριο να επιδικάσει εύλογο ποσό έναντι της οφειλόμενης διατροφής πριν ακόμη ασκηθεί αγωγή αναγνώρισης, εφόσον πιθανολογείται η πατρότητα (Λυμπερόπουλος, Η νομική θέση του τέκνου χωρίς γάμο των γονέων του, ΕλλΔνη 1987, σελ.413).
Τέλος, ειδική ρύθμιση για τα τέκνα που αναγνωρίστηκαν εκούσια ή δικαστικά πριν τον ν.1329/1983 προβλέπει η μεταβατικού χαρακτήρα διάταξη του άρθρου 75, σύμφωνα με την οποία η εξομοίωση δεν καταλαμβάνει τις σχέσεις του κληρονομικού δικαίου εφόσον ο κληρονομούμενος είχε αποβιώσει πριν την ισχύ του ν.1329/1983. Η επαναφορά στον κανόνα και η απόλυτη εξομοίωση του τέκνου που γεννήθηκε χωρίς γάμο των γονέων του με τέκνο που γεννήθηκε σε γάμο (Δεληγιάννης, Τέκνα, σελ.62) επιτυγχάνεται με τον επιγενόμενο γάμο των γονέων του κατ΄ΑΚ 1473 εδ.α΄, εφόσον συνδυάζεται με προγενέστερη ή μεταγενέστερη (εκούσια ή δικαστική) αναγνώριση της πατρότητας (Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη, Οικογενειακό Δίκαιο 2016 σελ.217, Παπαχρίστου, ΟικογΔικ, σελ.308, Παπαδημητρίου, Οικογενειακό Δίκαιο, 1997, σελ.591, Δεληγιάννης, Τέκνα, σελ.64).]
Πηγή: Αρμενόπουλος – τεύχος Ιουνίου 2017